KARANFİLİN EKOLOJİK İSTEKLERİ

TOPRAK: Karanfilin istediği ve sevdiği topraklar drenajı iyi olan orta tınlıdan hafif tınlıya kadar organik medde bakımından zengin hava ve su dengesi iyi sağlanmış geçirgen topraklardır. Toprak pH’sının 6-7 arasında olması istenir. pH’nın düşük olması örneğin 5,5 gibi bazı bakteriyel hastalıklara neden olmaktadır.

SICAKLIK: Sıcaklık karanfil bitkisinde büyümeyi, çiçek, yaprak ve sapın şeklini ve çiçeklerin ömrünü etkileyen önemli faktörlerden birisidir. Kaliteli bir karanfil yetiştiriciliği için aylara ve çeşide bağlı olarak değişmekle beraber gece sıcaklığının 10-14, gündüz sıcaklığının da 16-21ºC arasında olması istenir. Diğer taraftan ani sıcaklık değişmeleri karanfilde kaliks çatlamalarına neden olduğundan özellikle tomurcuk döneminde ani sıcaklık değişmelerinden kaçınılmalıdır (Resim 1).                   

Resim 1. Kaliks Çatlaması

IŞIK ve FOTOPERİYOD: Karanfil yetiştiriciliğinde verim doğrudan doğruya yıllık ışık miktarına bağlıdır. Karanfil kuzey yarımkürede en yüksek büyüme oranına günlerin uzun olduğu ve ışık yoğunluğunun en fazla olduğu haziran ayında erişmektedir. Bu durum dikkate alınarak gün uzunluğu ve ışık intensitesine göre İtalyada yapılan bir araştırmada her aya bir büyüme değeri verilmiştir. Gün uzunluğu, ışık intensitesi ve sıcaklık gibi doğal büyüme faktörlerinin en yüksek olduğu haziran ayına İtalyan araştırmacı Aucardi 7 büyüme değerini vermiştir. Bu aydan bir önce ve bir sonra gelen aylara da bu büyüme değerinin bir eksiğini vermiştir. Bu değerlendirme sonucunda karanfilin çeşit özelliklerine göre uç almadan çiçeklenmeye kadar 14-18 büyüme değerine ihtiyacı olduğu saptanmıştır. Böylece büyüme değeri ve uç alma zamanı biline bir karanfilin ne zaman çiçek açacağı oluşturulan bu çizelgeden hesaplanabilir.

 KARANFİL SERALARI

 Karanfil seraları, demir veya ahşap yüksek tünel veya beşik çatılı cam veya plastik örtülü olabilir. Bu seralarda karanfil yetiştiriciliği için önemli olan iki etken; ışık geçirgenliği ve havalandırmadır.

Sera genişliğinin 8-10 m, uzunluğunun ise 50-60 m’yi geçmeyecek şekilde ayarlanması işgücünün kullanımını kolaylaştırmasının yanında havalandırmada da kolaylık sağlamaktadır. Seranın çatı ve yan yüksekliği en az 1.80-2.10 m arasında olmalıdır.

Karanfil seralarında kullanılacak örtü malzemesi seçimine dikkat edilmelidir. Karanfil bol ışığı sevdiği için gölge yapacak malzemeler az kullanılmalıdır. Kullanılacak örtü malzemesi doğrudan doğruya karanfilin kuru madde miktarını etkilemektedir. Yapılan araştırmalarda cam seralarda yetiştirilen karanfilin kuru madde miktarı .1, fiberglas altında .2. ve polietilen altında .1 olarak saptanmıştır.

Karanfil seralarında havalandırmayı kolaylaştırmak için seraların hakim rüzgara dik olarak yerleştirilmesi yani rüzgarın seraya yandan girmesini sağlamak gerekir. Bu nedenle havalandırma pencereleri sera taban alanının %20’si olacak şekilde planlanmalı ve sera yanlarına yerleştirilmelidir. Havalandırma pencereleri yaz aylarında sera içi sıcaklığın düşürülmesinde yeterli olmadığı zaman sera dışı kireç gibi ışığı yansıtıcı ve daha az geçirici maddelerle gölgelendirilmelidir.

KARANFİLDE ÇOĞALTMA VE KÖKLÜ ÇELİK ÜRETİMİ

Karanfilde çoğaltma tohum, meristem kültürü ve sürgün ucu çeliklerinin köklendirilmesiyle yapılmaktadır. Tohumla çoğaltma yalnızca ıslah çalışmalarında kullanılmaktadır.

Meristem kültürü ile çoğaltmada, karanfilin sürgün ucu büyüme noktası 0.2-0.5 mm büyüklükte mikroskop altında çıkarılarak içinde özel besin maddeleri  (MS) bulunan tüplere yerleştirilir ve 19-22ºC’lik özel büyütme odalarında geliştirilir. Virüsler karanfilde verimi %40-50 oranında düşürebildiği için meristem kültürü ile virüssüz, hastalıksız, hızlı gelişen, daha iri ve kaliteli çiçek eldesi mümkündür. 

Karanfil yetiştiriciliğinde başarı ve başarısızlıkta en önemli etken kullanılan köklü çeliklerdir. Karanfilde anaç bitkiler, meristem kültürle elde edilmiş, virüs testleri ve mutasyon kontrolleri yapılarak seleksiyonu tamamlanmış çekirdek bitkilerden alınmış çeliklerden elde edilen virüssüz-patojensiz bitkilerdir. Anaç bitkiler, çiçek üretiminde ayrı bir yerde hazırlanmış tavalara 16 x 16 cm aralıkla dikilirler. 2-3 hafta sonra 5-6 yaprak çifti üzerinden uç alınır ve sürgünlerin gelişmesi için gerekli kültürel işlemler (sulama, gübreleme vb..) yerine getirilir. Anaç olarak yetiştirilen bir bitkiden yılda ortalama olarak 25-30 çelik alınabilir. Çelikler 12-15 cm uzunlukta, anaç bitkinin dip kısmında iki çift yaprak bırakılarak alınmalıdır. Çelik alınırken bıçak kullanılmamalıdır. Kesici aletlerin kullanılması hastalık ve virüslerin yayılmasına neden olur. 

Anaç bitkilerden alınan çelikler kum perlit torf gibi ortamlarda köklendirilir. Çelikler köklendirme ortamına dikilmeden önce köklenme süresini kısaltmak ve köklenme oranını artırmak için hormona (IBA, NAA) batırılırlar. Köklendirme ortamının konduğu tezgahlar yerden 1 m yüksekliğinde, 1-1.5 m genişliğinde ve 15-20 cm derinliğinde olmalıdır. Hazırlanmış köklendirme ortamına çelikler m2’ye 400-500 çelik gelecek şekilde dikilirler. Çeliklerin kurumlarını önlemek için önlemek için belli aralıklarla üzerlerine mist şeklinde su püskürtülür. 17-18ºC’lik ortam sıcaklığında 2-3 hafta sonra çeliklerde köklenme gerçekleşmektedir.

Resim 2. Karanfil Çeliklerinin Köklendirme Serasına Dikimi

KARANFİLDE ÇİÇEK ÜRETİMİ

Karanfil yetiştiriciliğinde gecikmeler ve zamansız dikimler verim kaybına ve ürün programının bozulmasına neden olduğu için yetiştirici hangi çeşitleri dikeceğini, yılın hangi devirlerinde çiçek kesmek istediğini ve köklü çelikleri nereden ve ne zaman temin edeceğini birkaç ay önceden planlamak zorundadır.

Karanfil 18-24 ay aynı yerde kalacağı için dikimden önce toprak hazırlığının dikkatli bir şekilde yapılması gerekir. Dikimden önce toprak 25-30 cm derinlikte işlendikten sonra toprak tipine ve yapısına göre m2’ye 10-25 kg hayvan gübresi verilerek karıştırılır. Hayvan gübresinden sonra toprağın ihtiyacına göre temel gübre olarak m2’ye 60-200 gr arasında süperfosfat, 60-100 gr potasyum sülfat, 150 gr magnezyum, pH 7’den fazlaysa 250-500 gr alçı ve pH 6’dan az ise 250-500 gr kireç verilmelidir. 

Bir serada her yıl karanfil yetiştiriliyorsa karanfil hastalık etmenleri toprakta birikerek artış göstereceğinden toprak strerilizasyonu yapmak gerekir. Toprak sterilizasyonu buharla veya kimyasal maddelerle yapılabilir. Buharla sterilizasyonda 2-5 atm atmosfer basınç altında 85-100ºC buhar yanmaz plastik örtülerin altından toprak yüzeyine verilir. Böylece 1-2 saat içerisinde 25-40 cm derinliğe kadar işleyen buhar bu kalınlıkta toprak tabakasını sterilize etmiş olur. Kimyasal maddelerle sterilizasyonda ise Metam Sodyum, Dazomed, 1,3 Dicloropropen, Telodrip gibi maddeler kullanılmaktadır. 

Serada toprak hazırlığı tamamlandıktan sonra karanfil fideleri 100-120 cm genişlikte, 10-20 m uzunluğunda hazırlanmış tavalara dikilir. Tavalar arasında 45-50 cm’lik servis yolları bırakılır. Karanfil fidelerinin dikimi mümkün olduğu kadar yüzlek yapılmalı sadece kök kısmı toprakla kapatılmalıdır (Resim 3). Derin yapılan dikimlerde boğaz çürüklüğü etmenleri daha kolay zarar yapmakta ve bitkinin kök gelişimi yavaşlamaktadır. Türkiye’de yapılan araştırmalarda en karanfili fideleri için en uygun dikim sıklığı m2’de 36 bitki olarak saptanmıştır. Yurt dışında yapılan araştırmalarda ise en uygun dikim sıklığı m2’de 35-50 bitki olarak bulunmuştur.